میراث فرهنگی ناملموس (معنوی) چیست؟
به گزارش پایگاه خبری اخبارخوب به نقل از همشهری آنلاین، میراث فرهنگی به دو دسته «میراث ملموس و ناملموس» تقسیم می شود که در اینجا میراث فرهنگی ناملموس (معنوی) مورد بررسی قرار می گیرد.
میراث ناملموس به جنبه های غیر فیزیکی یک فرهنگ گفته می شود و اغلب آداب و رسوم جامعه در یک دوره زمانی را دربر می گیرد یا راه و روش رفتار در جامعه که معمولا قوانین رسمی عمومی برای کارکرد در یک فضای فرهنگی خاص هستند. میراث ناملموس شامل ارزش های اجتماعی، سنت ها، آداب و رسوم و روش ها، باورهای زیبایی شناسانه و معنوی، بیان هنری، زبان و دیگر جنبه های کارکردهای انسانی است. میراث ناملموس، نقش مهمی در گفت و گوی بین فرهنگ های مختلف ایفا می کند و سبب ایجاد احترام متقابل به تنوع فرهنگی و شیوه های گوناگون زندگی می شود.
وضعیت میراث ناملموس ایران
میراث فرهنگی ناملموس به رسوم، نمایش‌ها، اصطلاحات، دانش، مهارت‌ها و نیز وسائل، اشیا، مصنوعات دستی و فضاهای فرهنگی مرتبط با آنها اطلاق می‌شود که اجتماعات، گروه‌ها و در برخی از موارد افراد آنها را به عنوان بخشی از میراث فرهنگی خود می‌شناسند. میراث فرهنگی ناملموس ایران به واسطه آیین ها، رسم و رسوم های باستانی در جهان شرایط مناسب دارد. آیین باستانی نوروز ۸ مهر سال ۱۳۸۸ به عنوان نخستین اثر ناملموس فرهنگ ایرانی با عضویت هفت کشور و با عنوان یک پرونده مشترک در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسید. پرونده‌ای مشترک با درخواست و مدیریت ایران و همکاری کشورهای جمهوری آذربایجان، هند، قرقیزستان، پاکستان، ترکیه و ازبکستان به‌عنوان میراث ناملموس جهانی ثبت شد. سال ۲۰۱۶ در یازدهمین اجلاس کمیته جهانی میراث فرهنگی ناملموس به میزبانی اتیوپی، نوروز برای بار دوم ثبت شد چون پنج کشور افغانستان، عراق، قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان تمایل داشتند تا این آیین را مشترک با کشورهای همسایه خود در سطحی گسترده‌تر به‌عنوان یک آیین باستانی به ثبت جهانی برسانند. پرونده ثبت نوروز بزرگ‌ترین پرونده میراث ناملموس از نظر تعداد کشورهای عضو است.
همچنین فرهنگ پخت نان لواش، هنر ساختن و نواختن کمانچه و هنر مینیاتور به‌طور مشترک با دیگر کشورها به ثبت رسیده که چهار اثر مرتبط با موسیقی ایرانی است. در نوروز ۹۹ نیز دو پرونده مهارت سنتی ساختن و نواختن رباب مشترک با تاجیکستان و ازبکستان و جشن سده با همکاری تاجیکستان به یونسکو ارسال شد.
ثبت ۲۴ میراث ناملموس ایران
ایران تاکنون در کمیته جهانی میراث ناملموس یونسکو ۲۴ پرونده ثبت کرده است. برخی از میراث ناملموس ایران که به ثبت سازمان جهانی رسیده، به این ترتیب است: آیین باستانی و کهن نوروز و ردیف‌های موسیقی سنتی ایران در سال ۱۳۸۸(۲۰۰۹)، آئین پهلوانی و زورخانه‌ای، هنر نمایشی آیینی تعزیه، مهارت فرش‌بافی کاشان، مهارت فرش فرش قشقایی و گبه استان فارس و موسیقی بخشی‌های خراسان شمالی در سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۰)، دانش سنتی لنج‌سازی و دریانوردی در خلیج فارس و نقالی، قصه‌گویی اجرایی ایرانی در سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۱)، آئین قالی‌شویان مشهد اردهال در سال ۱۳۹۱ (۲۰۱۲) در فهرست کمیته میراث فرهنگی ناملموس ثبت شده است. فرهنگ پخت نان لواش و آیین نوروز (با تکمیل پرونده) و ثبت برای دومین بار در سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶)، هنر ساختن و نواختن کمانچه، چوگان، بازی سوار بر اسب همراه با روایت‌گری و موسیقی در سال ۱۳۹۶ (۲۰۱۷) و ساختن و نواختن دو تار ایرانی در سال ۱۳۹۸ (۲۰۱۹)، هنر نگارگری (مینیاتور) و مراسم و آیین زیارت تادئوس مقدس (قره کلیسا) در سال ۱۳۹۹(۲۰۲۰) و برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران در سال ۱۴۰۰ (۲۰۲۱) از جمله این آثار هستند.
بیشتر بخوانید: